Translate

Τετάρτη 8 Αυγούστου 2012

Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΔΙΠΛΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ - DUAL BRAIN

Μία από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις στην Ψυχολογία - την διπλή φύση μας - βασίζεται στην δομή του εγκεφάλου μας .

  • το δεξί τμήμα του εγκεφάλου ελέγχει το αριστερό τμήμα του σώματος 
  • το αριστερό τμήμα του εγκεφάλου ελέγχει το δεξί τμήμα του σώματος  

Ο εγκέφαλος δεν είναι μεγαλύτερος από ένα μεγάλο πορτοκάλι και χωρίζεται σε δύο ημισφαίρια από το μεσολόβιο ( corpus callosum ) .
Τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου δεν έχουν ανταγωνιστική δράση ...στην προσωπικότητα αλλά αντίθετα αλληλοσυμπληρώνουν τις νευρολογικές μας λειτουργίες . Το μεσολόβιο συνδέει νευρολογικά τα δύο ημισφαίρια για να εξασφαλιστεί η ενιαία δράση του εγκεφάλου αλλά και η μετάδοση των νευρικών ερεθισμάτων από το ένα στο άλλο ημισφαίριο. 
Ερεθίσματα από την περιφέρεια και τα αισθητήρια όργανα καταλήγουν πάντα στην αντίθετη πλευρά του εγκεφάλου ,από την οποία προέρχονται : έτσι π.χ ένα τσίμπημα στο δεξί χέρι θα ενεργοποιήσει το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου και το ανάποδο ένα τσίμπημα στο αριστερό χέρι θα ενεργοποιήσει αρχικά το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου. Πολύ σύντομα όμως , ολόκληρος ο εγκέφαλος θα γνωρίζει για το ερέθισμα. Το μεσολόβιο θα φροντίσει ώστε ο εγκέφαλος να καταγράψει τα ερεθίσματα και από τα δύο ημισφαίρια και να δράσει ανάλογα. Το μεσολόβιο γνωστοποιεί τα ερεθίσματα και στα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια ,δίνοντας ομοιογένεια στις λειτουργικές αντιδράσεις του εγκεφάλου .
Παρά την ενωτική λειτουργία του μεσολοβίου , υπάρχουν τέσσερεις σημαντικές παρατηρήσεις στο ζήτημα αυτό .

  1. Υπάρχει ένας τρόπος να ενεργοποιήσουμε οπτικά το ένα ημισφαίριο εις βάρος του άλλου ,χρησιμοποιώντας ένα ανατομικό στοιχείο των οφθαλμών . Οταν κοιτάμε ένα αντικείμενο , τα είδωλα και από τους δύο οφθαλμούς συντίθενται και παράγεται η ενιαία εικόνα. Το δεξί μάτι ενεργοποιεί το αριστερό ημισφαίριο και το αριστερό μάτι το δεξί ημισφαίριο . Όταν κοιτάμε ένα αντικείμενο ευθέως ,και τα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια διεγείρονται στον ίδιο περίπου βαθμό.Ακόμη και αν κλείσουμε το αριστερό μάτι και κοιτάξουμε μόνο με το δεξί ,και τα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια θα διεγερθούν ταυτόχρονα και ισόποσα . Υπάρχει όμως ένα μικρό τμήμα σε κάθε οφθαλμό ,από το οποίο τα ερεθίσματα καταλήγουν μόνο στο αντίθετο εγκεφαλικό ημισφαίριο . Αν συμβεί αυτό το μεσολόβιο αναλαμβάνει δουλειά ...ταχυδρόμου και στέλνει το μήνυμα και στον αντίθετο πόλο . Παρόλο όμως που έτσι το μήνυμα γίνεται αντιληπτό από ολόκληρο τον εγκέφαλο , η φυσιολογική διέγερση του αρχικού ημισφαιρίου είναι πολύ μεγαλύτερη από του αντιθέτου . Κοιτώντας λοιπόν ευθέως με το ένα μάτι είναι ένας καλός τρόπος να ενεργοποιήσουμε ένα ημισφαίριο του εγκεφάλου πολύ περισσότερο από το αντίθετό του . 
  2. Όταν δεν υπάρχει το μεσολόβιο , το ένα ημισφαίριο του εγκεφάλου δεν γνωρίζει τι κάνει το άλλο . Αυτή η παρατήρηση έχει βοηθήσει στην ανακάλυψη της διπλής ανθρώπινης φύσης σε άτομα που έχουν υποστεί εγχείρηση αφαίρεσης του μεσολοβίου . Τότε διαπιστώνεται ότι ο άνθρωπος έχει πραγματικά δύο εγκεφάλους , που ο ένας δρα ανεξάρτητα από τον άλλο . ! Επειδή η επικοινωνία μεταξύ των δύο ημισφαιρίων έχει διαταραχθεί , το ένα ημισφαίριο του εγκεφάλου συμπεριφέρεται εντελώς διαφορετικά από το άλλο . 
  3. Η θεωρία του διπλού εγκεφάλου δεν αντιστοιχεί σε καμμία περίπτωση στην γνωστή και διαδεδομένη θεωρία περί ''δύο προσωπικοτήτων στα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια '' . Δεν ταυτίζεται το καλό ή το κακό τμήμα της προσωπικότητά μας με το δεξί ημισφαίριο που είναι λάτρης της τέχνης ,των συμβόλων , της γεωμετρίας , της φαντασίας , του ρυθμού , της αφηρημένης σκέψης και της δημιουργικότητας . Αντίστοιχα δεν υπάρχει συσχετισμός μεταξύ του καλού ή του κακού τμήματος του εαυτού μας και του αριστερού ημισφαιρίου που είναι λογικό , γραμμικό , αριθμητικό και προσγειωμένο στην πραγματικότητα . Οι περισσότεροι από τους νευροψυχολόγους που έχουν ασχοληθεί με το θέμα ,βρίσκουν την ιδέα του λογικού και του συμβολικού ημισφαιρίου από απλοϊκή ως αποπροσανατολική . 
  4. Ενώ το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου μπορεί να μιλήσει και να μας πληροφορήσει για το τι αισθάνεται , το δεξί ημισφαίριο δεν διαθέτει την ικανότητα της ομιλίας ! Αυτό συμβαίνει γιατί τα κέντρα λόγου εντοπίζονται μόνο στο αριστερό ημισφαίριο . Ενώ λοιπόν το αριστερό ημισφαίριο μπορεί να μιλήσει , θα πρέπει να βρούμε έναν άλλο τρόπο να πληροφορηθούμε για το τι νιώθει το δεξί ημισφαίριο ! 
Η θεωρία του διπλού εγκεφάλου μπορεί να εξηγήσει πολλές ανεξήγητες  καταστάσεις στην Ψυχολογία . Υπάρχουν μερικές ψυχολογικές καταστάσεις για τις οποίες έχουν αναπτυχθεί αρκετές θεωρίες ,χωρίς να έχουν καταφέρει να δώσουν μία ικανοποιητική εξήγηση για την πλειονότητα των περιπτώσεων . Ας δούμε μερικές από αυτές τις καταστάσεις .

Προ-εμμηνορρυσιακό σύνδρομο . Μία δύο μέρες πριν την εμμηνόρρια , η πλειοψηφία των γυναικών εμφανίζει ψυχολογική αστάθεια , νευρικότητα και κατάθλιψη . Κάποιες θεωρίες στο παρελθόν έχουν προσπαθήσει να εξηγήσουν το φαινόμενο με αναφορές μόνο σε ορμόνες που αλλάζουν . Πράγματι τα οιστρογόνα ( η κύρια γυναικεία ορμόνη ) μεταβάλλονται σε ποσότητες λίγο πριν και κατά την διάρκεια της περιόδου .
Η μεταβολή της ποσότητας των οιστρογόνων επηρεάζει σε διαφορετικό βαθμό τα δύο ημισφαίρια .Όπως έχουν αποδείξει επιστημονικές μελέτες , η αλλαγή στα επίπεδα των οιστρογόνων στον οργανισμό επηρεάζει τα επίπεδα των νευρο διαβιβαστών στον εγκέφαλο . Τα δύο ημισφαίρια όμως επηρεάζονται σε διαφορετικό βαθμό γιατί ο νευροδιαβιβαστές είναι μη συμμετρική εντοπισμένοι στα δύο ημισφαίρια . Επομένως , η αλλαγή στα επίπεδα των οιστρογόνων αλλάζει την λειτουργία των δύο ημισφαιρίων . Σύμφωνα με την θεωρία του διπλού εγκεφάλου πιθανολογείται ( χωρίς να έχει αποδειχθεί ) ότι στο Προ-εμμηνορρυσιακό σύνδρομο το ψυχικά τραυματισμένο ημισφαίριο αναλαμβάνει κυρίαρχο ρόλο , κάνοντας την γυναίκα να νιώθει σαν παιδί . Η δυστροπία και η νευρικότητα μερικών γυναικών κατά την διάρκεια της περιόδου τους θυμίζει άλλωστε έναν απαιτητικό , παιδικό χαρακτήρα .

Πολλαπλή προσωπικότητα 
Η ψυχική ασθένεια της πολλαπλής προσωπικότητα μπορεί να προσεγγιστεί με την θεωρία του διπλού εγκεφάλου . Σύμφωνα με την θεωρία , το άτομο που πάσχει από πολλαπλή προσωπικότητα υπάρχει σχεδόν πάντα μία κυρίαρχη προσωπικότητα το μεγαλύτερο διάστημα ενώ οι άλλες υπο-προσωπικότητες φανερώνονται κατά διαστήματα . Εκείνο που συμβαίνει στην περίπτωση αυτή είναι ότι η ώριμη πλευρά χάνει τον έλεγχο και συχνά παραδίδεται στις ορέξεις του δεξιού εγκεφάλου και στις προσωπικότητες που αυτός εκφράζει . Η θεωρία διατείνεται ότι οι μη κυρίαρχες προσωπικότητες εκφράζονται από τον ανώριμο εγκέφαλο ,ενώ η κύρια και συνήθως φυσιολογική προσωπικότητα είναι το ενήλικο και ώριμο τμήμα . Αναμένεται να προκαλέσει αίσθηση στο μέλλον η σύγχρονη άποψη ότι δυνητικά όλοι μας μπορεί να είμαστε δύο ή τρεις προσωπικότητες .

Σχιζοφρένεια 
Η σχιζοφρένεια μπορεί να ονομαστεί τρέλα μόνο αν περιμένουμε από τον εγκέφαλο να συμπεριφέρεται συνεχώς όπως ένας λογικός ενήλικας σε απόλυτα ελεγχόμενες συνθήκες ! Μόνο που έχει ήδη γίνει σαφές ότι δεν θα πρέπει να περιμένουμε από τον εγκέφαλό μας να συμπεριφέρεται πάντα σαν ώριμος ενήλικος . Αυτό που μπορεί να συμβαίνει σε εβδομαδιαία βάση στον καθένα μας , σε έναν σχιζοφρενή συμβαίνει με έντονα δραματικό τρόπο : ο ενήλικος καταπιέζεται και την θέση του παίρνει ο ανώριμος εγκέφαλος που ελάχιστα ικανοποιεί την λογική αλλά και τις κοινωνικές αντιλήψεις για την ανθρώπινη συμπεριφορά. Η σχιζοφρένεια είναι τόσο ανεξήγητη με τα λογικά δεδομένα ακριβώς γιατί ο ώριμος εγκέφαλος προσπαθεί να την κατανοήσει με την λογική ! Η σχιζοφρένεια είναι συχνά μία απελπισμένη προσπάθεια του εγκεφάλου του να δημιουργήσει έναν κόσμο στον οποίο η αξία του ατόμου θα είναι αδιαπραγμάτευτη και σημαντική. Η θεραπεία με βάση την θεωρία του διπλού εγκεφάλου σε αυτές τις περιπτώσεις έχει αίσιο τέλος .

Υπνωτισμός , ύπνος , όνειρα
Αν πάρεις μια κιμωλία , τραβήξεις μια άσπρη γραμμή , και στην ευθεία της βάλεις σπόρους καλαμποκιού και βάλεις μια κότα , η κότα αρχίζει και τρώει το καλαμπόκι προχωρώντας και τσιμπώντας πάνω στην λευκή γραμμή , ώσπου υπνωτίζεται και πέφτει κάτω ! Για τον ίδιο λόγο , αν ένας κάποιος οδηγεί το βράδυ πάνω στην λευκή διαχωριστική γραμμή του δρόμου , τελικά υπνωτίζεται - κι αυτό είναι πολύ συχνή αιτία τροχαίων δυστυχημάτων . Ο εγκέφαλος προσπαθεί να λειτουργήσει  με την  - όσο το δυνατόν - ελάχιστη κατανάλωση ενέργειας . Είναι λίγο τεμπέλης . Αυτό σημαίνει ότι αν του δώσεις ένα απλοϊκό ερέθισμα , αυτό το ερέθισμα του αρέσει . Κολλάει . Πάει να ενσωματωθεί σε αυτό και τελικά κοιμάται . Έτσι γίνεται η ύπνωση . Αλλά ο εγκέφαλος έχει πολλές άμυνες . Δεν αποκαλύπτεται . Είναι μυστικοπαθής . Και ας λένε οι υπνωτιστές ότι μπορούν να τον ξεσκεπάσουν , τους δίνει μονάχα ότι θέλει αυτός . Κρατάει πάντοτε καλά τα μυστικά του .
Ο ύπνος είναι η κατάσταση που ο εγκέφαλος αποκτά πραγματικά όλες τις ελευθερίες που διαθέτει και που εσύ τις καταστέλλεις στην διάρκεια της εγρήγορσης με διάφορους μηχανισμούς εξαρτημένης μάθησης (Παυλοβιανής) . Στην εγρήγορση , όλα είναι  συστήματα αναφοράς που σου τα έχουν επιβάλλει κάποιοι , για να αντιλαμβάνεσαι αυτά που σου επιτρέπουν να δεις . Στον ύπνο στα όνειρα δεν ισχύει αυτό , έχεις απεριόριστες δυνατότητες , εκεί υπάρχει ένα απροσπέλαστο επίπεδο , που δεν θα μπορέσουμε ποτέ να το προσεγγίσουμε επιστημονικά. Για αυτό λέμε ότι ο  ύπνος μοιάζει με τον θάνατο ( Σαίξπηρ : to die , to sleep , maybe to dream ? )
Για τον λόγο αυτό όταν ξυπνήσεις πρέπει κάποιος να σου πει ότι κοιμόσουν , διαφορετικά δεν γνωρίζεις αν ήσουν πεθαμένος και που βρισκόσουν . Ο ύπνος είναι ένας μικρός θάνατος . Και ο εγκέφαλος δουλεύει κανονικά όταν κοιμόμαστε , σαν να βρισκόμαστε σε εγρήγορση . Όταν βλέπει όνειρα ,λειτουργεί σαν να παίρνει κανονικά ερεθίσματα , σαν να βιώνει αληθινές εμπειρίες . Μπορούμε και το καταγράφουμε αυτό . Κανείς δεν γνωρίζει τί  ακριβώς συμβαίνει . Μόλις τον αφήσουμε στην ησυχία του , ο εγκέφαλος επιτέλους είναι ελεύθερος ! Ο τύραννός του κοιμάται , μπορεί να κάνει ότι θέλει . Αναζωογονείται από αυτήν του την ξαφνική ελευθερία , όπως το παιδάκι που ακούει συνέχει τον βαρετό μονόλογο του δασκάλου στο σχολείο και ξαφνικά κτυπάει το κουδούνι και τρέχει έξω στο προαύλιο ,στα λουλούδια ,στον ήλιο και στο παιχνίδι ,χοροπηδώντας χαρούμενο . Μόνο τότε ο εγκέφαλος λειτουργεί στα πραγματικά του επίπεδα , απομακρυσμένος από τα πλασματικά που του στήνουμε συνεχώς μπροστά του . Όταν μπαίνουμε στην κατάσταση του μικρού θανάτου . Ίσως μάλιστα η πραγματική πραγματικότητα να είναι ο θάνατος . Το Χάος .
Αν μπει σε τάξη , το Χάος : γεννιέσαι . ORDO AB CHAOS
Η ενέργεια μπαίνει σε τάξη ,  παγιδεύεται κάπου και μορφοποιείται. Και από εκεί και πέρα έχει την τάση να ξαναβρεί το χάος , να ξαναγυρίσει εκεί - και να το κάνει κάθε βράδυ ή με την πρώτη ευκαιρία . Αυτή είναι όλη η ιστορία . Είμαστε νησίδες νησίδες τάξης στον ωκεανό του χάους . Κάθε στιγμή το Χάος μπορεί να σε ξαναπάρει πίσω .
Ζούμε σ' ένα θέατρο . Η αυλαία της θεατρικής παράστασης πέφτει όταν πέφτουν και τα βλέφαρα . Από εκεί και πέρα μπαίνεις σ' ένα θέατρο του Παραλόγου . Αυτό που ονομάζουν φυσιολογική σχιζοφρένεια. Αν ο εγκέφαλος είναι ο ταξιθέτης ,του αξίζει ένα καλό φιλοδώρημα ... !

Δεν υπάρχουν σχόλια: