Αναξίμανδρος 610 – 545 π Χ
Πρέπει να ομολογήσω οτι δεν γνώριζα τον Αναξίμανδρο , αλλά οι συχνές αναφορές του Κορνήλιου Καστοριάδη αλλά και του Heidegger με έκαναν να ασχοληθώ εκτενέστερα με τον Αναξίμανδρο και τα βαθύτερα νοήματά του...
Αν ο Θαλής κέρδισε τον τίτλο του πρώτου Ελληνα Φιλοσόφου , κυρίως επειδή εγκατέλειψε τις μυθολογικές διατυπώσεις , ο Αναξίμανδρος ειναι ο πρώτος για τον οποίο έχουμε συγκεκριμένες αποδείξεις οτι έκαμε μία λεπτομερή και καταληπτή προσπάθεια να εξηγήσει όλες τις απόψεις που υποπίπτουν στην εμπειρία του ανθρώπου.
Απο την Θεογονία του Ησίοδου ο οποίος θέτει το χάος ως πηγή του κόσμου , (ταυτόχρονα κενό ,ανυπαρξία και αταξία ) , πηγαίνουμε σε ένα άλλο τρόπο σκέψης , του χάους με τον Αναξίμανδρο που ειναι το άπειρο .
(το απροσδιόριστο ,το αόριστο).
Το άπειρο, αυτό που δεν έχει όρια (πείρατα),ειναι επίσης αυτό που δεν μπορούμε να γνωρίσουμε εμπειρικά(πείρα ., πείρας/πέρας) .
Ο Αναξίμανδρος δεν μπορούσε επίσης να θεωρήσει ως αρχή τα τέσσερα κλασσικά στοιχεία , το ύδωρ , την γή , το πύρ , τον αέρα διότι αυτά ειναι δεδομένα και μετατρέπονται το ένα στο άλλο.
Ο Αναξίμανδρος έχει ανακηρυχτεί ένα είδος πατέρα της αρχής της διατήρησης της ύλης.
Δηλαδή το άπειρο είναι ένα είδος δεξαμενής της ύλης απο όπου θα αναδύονται και όπου επιστρέφουν όλα τα φαινόμενα και οι οντότητες.
Το άπειρο ειναι έτσι αντιληπτό προς την εικόνα του κυβερνήτη που πηδαλιουχεί το πλοίο , κρατώντας το σε ισορροπία κατά το πλούν του .
Πράγμα που οδηγεί στην εμφάνιση της δικαιοσύνης , ως ‘ανασκευής’ αυτού του αρχέγονου χάους .
Η εμπειρία και διαίσθηση των Ελλήνων ειναι η απουσία πρωταρχικής τάξεως , που καθιστά δυνατή την αντιστάθμιση της βίας και της αδικίας στην οποία επιδίδονται αμοιβαία τα όντα.
Στην προκλασική και κλασική Ελληνική θρησκεία δεν υπάρχει ελπίδα για ζωή μετά θάνατο η δεν υπάρχει ζωή μετά τον θάνατο ή αν υπάρχει ,ειναι χειρότερη ακόμη και απο την χειρότερη ζωή που μπορεί να υπάρχει στην γή - όπως τα αποκαλύπτει ο Αχιλλέας στον Οδυσσέα στην χώρα των νεκρών .
Την ποιότητα του απείρου ως πρώτης αρχής , ο Αναξίμανδρος δεν την προσδιόριζε καθαρά , δεν της έδινε διακριτικά γνωρίσματα των υπαρχόντων στοιχείων «περιορισμούς απο τους οποίους οριοθετούνται τα κατώτερα όντα»
Και όπως λέει ο Νίτσε , «το ΟΝ που έχει ορισμένες ποιότητες δεν μπορεί να είναι η αρχή ή η αφετηρία των όντων. Το αληθινό ΟΝ δεν ειναι δυνατόν να έχει ορισμένες ποιότητες , αλλιώς θα γεννιόταν και θα έπρεπε να αφανιστεί όπως τα άλλα . Για να μη σταματήσει ποτέ το γίγνεσθαι , πρέπει το πρωταρχικό ΟΝ να είναι άπειρο»
«Κάθε γίγνεσθαι,ειναι μία ένοχη χειραφέτηση έναντι του αιώνιου όντος , μία αδικία που πρέπει να εξαγορασθεί με το θάνατο.Οτι γεννήθηκε , πρέπει να εξαφανισθεί , είτε πρόκειται για την ανθρώπινη ύπαρξη , είτε για το νερό , τη θερμότητα ή το ψύχος.»
Απο τα αντίθετα που ειναι μαζί ,εγγενώς, στο άπειρο ,και χωρίζονται μέσα στο χρόνο που τρέχει αιώνια ,το ένα έπειτα απο το άλλο γεννιώνται και πεθαίνουν . Στο χρόνο μετά το ζεστό έρχεται το κρύο, μετά το υγρό το ξηρό κοκ αλλά στο άπειρο που τα αγκαλιάζει όλα μαζί ,μένουν τα ίδια.
Η ποικιλία ειναι πρόσκαιρη . Ειναι μία ‘δίκη’ του ενός αντιθέτου σε σχέση με το άλλο , η ‘αδικία’ (θάνατος , ανεπάρκεια,έλλειψη), επανορθώνεται με την ‘τίσι’ (γέννηση ,συμπλήρωση) , με την δικαιοσύνη επόπτη και εξισορροπητή. Ολα τα πράγματα παριστάνονται εδώ αντιμαχόμενα ,να ανταλλάσουν μεταξύ τους αδικίες και ανάλογες προς αυτές αποζημιώσεις . Σημαίνει ουσιαστικά πληρώνω τα ίσα. Ετσι η δικαιοσύνη ειναι μιά ισορροπία αντιρρόπων παραγόντων,που πετυχαίνεται με την εξισορρόπηση της ανταπόδοσης προς την βλάβη.
Στον Ορφισμό η ζωή του ανθρώπου αποτελεί ποινή που εκτίεται για σφάλμα το οποίο έγινε σε προηγούμενη φάση ζωής , ενώ στον Αναξίμανδρο η αδικία και η αποζημίωση λαμβάνουν χώρα μέσα σε ένα και μοναδικό πεδίο πάλης , όπου οι διαφορές διευθετούνται αμοιβαία απο τα ίδια ενδιαφερόμενα μέλη .
Απο τον Ομηρο κάναμε λόγον για την ΜΟΙΡΑΝ , το πεπρωμένον , το μερίδιο κάθε ανθρώπου και κάθε όντος , του οποίου τα όρια δεν πρέπει να υπερβεί κανείς . Η απονομή δικαιοσύνης και η πληρωμή για την αδικίαν και την ύβριν γίνεται κατά του χρόνου τάξιν. «...εις ταύτα γίγνεσθαι» αφήνουν έτσι να επέλθει συμφωνία , επομένως δε και σεβασμός του ενός απο το άλλο , (υπερβαίνοντας ) την διαφωνία. Δηλαδή τα πάντα συμβαίνουν σε κλίμα συμφωνίας των όντων μεταξύ τους .
Εν τέλει η ίδια η ύπαρξη αποτελεί κατά μία έννοια , αδικίαν ή ύβριν και παράβαση .
Αδικία ειναι η ίδια ύπαρξη .
Για να αντιληφθούμε καλύτερα στην καθημερινή μας ζωή , τα ανωτέρω , ειναι όταν καταστρέφεται ένας αγαθός άνθρωπος , επιτυχημένος , όλβιος , άγιος και αναρωτούμεθα τον λόγο , το γιατί .
Διέπραξε ύβριν ? Οχι , καμμία ύβριν .
Τότε γιατί η μοίρα τον κατέστρεψε υλικώς και ψυχικώς ?
Η ύβρις του υπήρξε απλούστατα το ότι έφερε την ύπαρξή του σε πλήρη ολοκλήρωση , σε απόλυτη επιτυχία, χωρίς αναλλαγή καλών και κακών στιγμών. Πρέπει να πληρώσει για την αδικία αυτή , συνεπώς καταστρέφεται.
Για να το καταλάβουμε ακόμη καλύτερα , ειναι με παράδειγμα , τους σεισμούς , ως φυσικό φαινόμενο.
Ειναι καλύτερα να έχουμε πολλούς μικρούς σεισμούς , γιατί εκτονώνεται η αρνητική ενέργεια όπου πληρώνουμε το τίμημα με δόσεις , παρά έναν μεγάλο ολοκληρωτικό σεισμό όπου πληρώνουμε το τίμημα εφ΄ άπαξ .
Ο πόνος στην δεύτερη περίπτωση ειναι οδυνηρός και καταστροφικός .
Ετσι και ο θάνατος με δόσεις στα γεράματα ειναι προτιμώτερος , παρά ο ακαριαίος και νέος .
Ο παρανομαστής βέβαια ειναι ο ίδιος ...
Πρέπει να ομολογήσω οτι δεν γνώριζα τον Αναξίμανδρο , αλλά οι συχνές αναφορές του Κορνήλιου Καστοριάδη αλλά και του Heidegger με έκαναν να ασχοληθώ εκτενέστερα με τον Αναξίμανδρο και τα βαθύτερα νοήματά του...
Αν ο Θαλής κέρδισε τον τίτλο του πρώτου Ελληνα Φιλοσόφου , κυρίως επειδή εγκατέλειψε τις μυθολογικές διατυπώσεις , ο Αναξίμανδρος ειναι ο πρώτος για τον οποίο έχουμε συγκεκριμένες αποδείξεις οτι έκαμε μία λεπτομερή και καταληπτή προσπάθεια να εξηγήσει όλες τις απόψεις που υποπίπτουν στην εμπειρία του ανθρώπου.
Απο την Θεογονία του Ησίοδου ο οποίος θέτει το χάος ως πηγή του κόσμου , (ταυτόχρονα κενό ,ανυπαρξία και αταξία ) , πηγαίνουμε σε ένα άλλο τρόπο σκέψης , του χάους με τον Αναξίμανδρο που ειναι το άπειρο .
(το απροσδιόριστο ,το αόριστο).
Το άπειρο, αυτό που δεν έχει όρια (πείρατα),ειναι επίσης αυτό που δεν μπορούμε να γνωρίσουμε εμπειρικά(πείρα ., πείρας/πέρας) .
Ο Αναξίμανδρος δεν μπορούσε επίσης να θεωρήσει ως αρχή τα τέσσερα κλασσικά στοιχεία , το ύδωρ , την γή , το πύρ , τον αέρα διότι αυτά ειναι δεδομένα και μετατρέπονται το ένα στο άλλο.
Ο Αναξίμανδρος έχει ανακηρυχτεί ένα είδος πατέρα της αρχής της διατήρησης της ύλης.
Δηλαδή το άπειρο είναι ένα είδος δεξαμενής της ύλης απο όπου θα αναδύονται και όπου επιστρέφουν όλα τα φαινόμενα και οι οντότητες.
Το άπειρο ειναι έτσι αντιληπτό προς την εικόνα του κυβερνήτη που πηδαλιουχεί το πλοίο , κρατώντας το σε ισορροπία κατά το πλούν του .
Πράγμα που οδηγεί στην εμφάνιση της δικαιοσύνης , ως ‘ανασκευής’ αυτού του αρχέγονου χάους .
Η εμπειρία και διαίσθηση των Ελλήνων ειναι η απουσία πρωταρχικής τάξεως , που καθιστά δυνατή την αντιστάθμιση της βίας και της αδικίας στην οποία επιδίδονται αμοιβαία τα όντα.
Στην προκλασική και κλασική Ελληνική θρησκεία δεν υπάρχει ελπίδα για ζωή μετά θάνατο η δεν υπάρχει ζωή μετά τον θάνατο ή αν υπάρχει ,ειναι χειρότερη ακόμη και απο την χειρότερη ζωή που μπορεί να υπάρχει στην γή - όπως τα αποκαλύπτει ο Αχιλλέας στον Οδυσσέα στην χώρα των νεκρών .
Την ποιότητα του απείρου ως πρώτης αρχής , ο Αναξίμανδρος δεν την προσδιόριζε καθαρά , δεν της έδινε διακριτικά γνωρίσματα των υπαρχόντων στοιχείων «περιορισμούς απο τους οποίους οριοθετούνται τα κατώτερα όντα»
Και όπως λέει ο Νίτσε , «το ΟΝ που έχει ορισμένες ποιότητες δεν μπορεί να είναι η αρχή ή η αφετηρία των όντων. Το αληθινό ΟΝ δεν ειναι δυνατόν να έχει ορισμένες ποιότητες , αλλιώς θα γεννιόταν και θα έπρεπε να αφανιστεί όπως τα άλλα . Για να μη σταματήσει ποτέ το γίγνεσθαι , πρέπει το πρωταρχικό ΟΝ να είναι άπειρο»
«Κάθε γίγνεσθαι,ειναι μία ένοχη χειραφέτηση έναντι του αιώνιου όντος , μία αδικία που πρέπει να εξαγορασθεί με το θάνατο.Οτι γεννήθηκε , πρέπει να εξαφανισθεί , είτε πρόκειται για την ανθρώπινη ύπαρξη , είτε για το νερό , τη θερμότητα ή το ψύχος.»
Απο τα αντίθετα που ειναι μαζί ,εγγενώς, στο άπειρο ,και χωρίζονται μέσα στο χρόνο που τρέχει αιώνια ,το ένα έπειτα απο το άλλο γεννιώνται και πεθαίνουν . Στο χρόνο μετά το ζεστό έρχεται το κρύο, μετά το υγρό το ξηρό κοκ αλλά στο άπειρο που τα αγκαλιάζει όλα μαζί ,μένουν τα ίδια.
Η ποικιλία ειναι πρόσκαιρη . Ειναι μία ‘δίκη’ του ενός αντιθέτου σε σχέση με το άλλο , η ‘αδικία’ (θάνατος , ανεπάρκεια,έλλειψη), επανορθώνεται με την ‘τίσι’ (γέννηση ,συμπλήρωση) , με την δικαιοσύνη επόπτη και εξισορροπητή. Ολα τα πράγματα παριστάνονται εδώ αντιμαχόμενα ,να ανταλλάσουν μεταξύ τους αδικίες και ανάλογες προς αυτές αποζημιώσεις . Σημαίνει ουσιαστικά πληρώνω τα ίσα. Ετσι η δικαιοσύνη ειναι μιά ισορροπία αντιρρόπων παραγόντων,που πετυχαίνεται με την εξισορρόπηση της ανταπόδοσης προς την βλάβη.
Στον Ορφισμό η ζωή του ανθρώπου αποτελεί ποινή που εκτίεται για σφάλμα το οποίο έγινε σε προηγούμενη φάση ζωής , ενώ στον Αναξίμανδρο η αδικία και η αποζημίωση λαμβάνουν χώρα μέσα σε ένα και μοναδικό πεδίο πάλης , όπου οι διαφορές διευθετούνται αμοιβαία απο τα ίδια ενδιαφερόμενα μέλη .
Απο τον Ομηρο κάναμε λόγον για την ΜΟΙΡΑΝ , το πεπρωμένον , το μερίδιο κάθε ανθρώπου και κάθε όντος , του οποίου τα όρια δεν πρέπει να υπερβεί κανείς . Η απονομή δικαιοσύνης και η πληρωμή για την αδικίαν και την ύβριν γίνεται κατά του χρόνου τάξιν. «...εις ταύτα γίγνεσθαι» αφήνουν έτσι να επέλθει συμφωνία , επομένως δε και σεβασμός του ενός απο το άλλο , (υπερβαίνοντας ) την διαφωνία. Δηλαδή τα πάντα συμβαίνουν σε κλίμα συμφωνίας των όντων μεταξύ τους .
Εν τέλει η ίδια η ύπαρξη αποτελεί κατά μία έννοια , αδικίαν ή ύβριν και παράβαση .
Αδικία ειναι η ίδια ύπαρξη .
Για να αντιληφθούμε καλύτερα στην καθημερινή μας ζωή , τα ανωτέρω , ειναι όταν καταστρέφεται ένας αγαθός άνθρωπος , επιτυχημένος , όλβιος , άγιος και αναρωτούμεθα τον λόγο , το γιατί .
Διέπραξε ύβριν ? Οχι , καμμία ύβριν .
Τότε γιατί η μοίρα τον κατέστρεψε υλικώς και ψυχικώς ?
Η ύβρις του υπήρξε απλούστατα το ότι έφερε την ύπαρξή του σε πλήρη ολοκλήρωση , σε απόλυτη επιτυχία, χωρίς αναλλαγή καλών και κακών στιγμών. Πρέπει να πληρώσει για την αδικία αυτή , συνεπώς καταστρέφεται.
Για να το καταλάβουμε ακόμη καλύτερα , ειναι με παράδειγμα , τους σεισμούς , ως φυσικό φαινόμενο.
Ειναι καλύτερα να έχουμε πολλούς μικρούς σεισμούς , γιατί εκτονώνεται η αρνητική ενέργεια όπου πληρώνουμε το τίμημα με δόσεις , παρά έναν μεγάλο ολοκληρωτικό σεισμό όπου πληρώνουμε το τίμημα εφ΄ άπαξ .
Ο πόνος στην δεύτερη περίπτωση ειναι οδυνηρός και καταστροφικός .
Ετσι και ο θάνατος με δόσεις στα γεράματα ειναι προτιμώτερος , παρά ο ακαριαίος και νέος .
Ο παρανομαστής βέβαια ειναι ο ίδιος ...
*************************
Ο Αναξίμανδρος μιλούσε για μια δημιουργική ουσία «άπειρη», με την έννοια του απείρου ως «απροσδιόριστο» και όχι ως απεριόριστο όπως συχνά μεταφράζεται απο κάποιους που ξεχνούν ότι οι Ίωνες το σύμπαν το θεωρούσαν κλειστό, ένα και περιχαρακωμένο (έν το παν). Το ά-πειρον του Αναξίμανδρου είναι ουσία αείζωος που δεν έχει αποκτήσει πείρα εκ της πυράς, η οποία ανακυκλώνεται αποκτώντας εξ αυτής την εμπειρία.
Κρατήστε το αυτό ως υποσημείωση και θα το συναντήσουμε στον Ηράκλειτο. Χωρίς τον Αναξίμανδρο, τον οποίο ο Ηράκλειτος δείχνει ότι είναι ένας από τους λίγους που σέβεται, δεν γίνεται κατανοητή η θεωρία του Εφέσιου, την οποία κάποιοι την εξέτρεψαν λέγοντας πως είπε ότι «τα πάντα ρει», πράγμα που το είπε μεν αλλά είναι επουσιώδες. Οι Ίωνες ως τον Ελεάτη Παρμενίδη πίστευαν όλοι στη μεταβλητότητα.
Ο Ηράκλειτος, συνεχίζοντας τη θεωρία του Αναξίμανδρου ή μάλλον πατώντας και άθελά του ακόμα πάνω σε αυτήν, μετά την εκλαΐκευσή της από τον Αναξιμένη ο οποίος όρισε το άπειρο – απροσδιόριστο ως αιθερικό στοιχείο, την πήγε προς τη θερμική ενέργεια. Αρχή του γίγνεσθαι της φύσης κατά τον Εφέσιο είναι ένα «αείζωον ευγενές πυρ» που μεταστοιχειώνεται από το απροσδιόριστο αιθέριο λεπτό στοιχείο σε υδαρές απτό και προσδιοριζόμενο που φτιάχνει τις μορφές.
Ο Ηράκλειτος παρουσιάζεται σαν μια συνέχεια του Θαλή, του Αναξίμανδρου και του Αναξιμένη.
Η ελληνική φιλοσοφία αποτελεί μια συνέχεια . Όλοι αναφέρονται σε εξελικτικά της στάδια, από το Υπάρχειν (Αναξίμανδρος), στο Γίγνεσθαι (Ηράκλειτος), στο Φαίνεσθαι (Πυθαγόρας), στο Είναι (Παρμενίδης).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου